Kemoterapi, mevcut en etkili kanser tedavilerinden biridir, ancak yorgunluk, mide bulantısı ve daha fazlası gibi yan etkilere de neden olabilir. İşte bu konuda yapabilecekleriniz.
Kemoterapi, hızlı büyüyen kanser hücrelerini öldürerek çalışır, ancak bu güçlü ilaçlar kanseri yok ettiğinden, hızla bölünen sağlıklı hücreleri, özellikle saç folikülleri, sindirim sistemi, ağız ve kemik iliğindekileri de yok edebilirler. Bu hasar daha sonra mide bulantısı, yorgunluk ve saç dökülmesi gibi yan etkilere neden olabilir.
Neyse ki bilim ilerledikçe kemoterapinin istenmeyen etkilerini yönetme ve azaltma konusunda da gelişmeler olmuştur. Aşağıda kemoterapinin en yaygın semptomlarından bazıları ve daha iyi hissetmek için yapabilecekleriniz yer almaktadır.
1. Kemoterapi Kaynaklı Yorgunluğa Karşı Egzersiz Yapmak
Yorgunluk muhtemelen kemoterapi tedavisinin en evrensel yan etkisidir. Kemoterapi kaynaklı yorgunluk döngüsel olma eğilimindedir. Tedaviden hemen sonraki günlerde kendinizi çok yorgun hissetmeniz olasıdır. Yorgunluk daha sonra bir sonraki tedaviye kadar azalma eğiliminde olacaktır.
Kulağa ne kadar mantıksız gelse de araştırmalar, tedavi görürken daha az bitkin hissetmenin en iyi yollarından birinin egzersiz yapmak olduğunu göstermiştir. Egzersiz yapmak için spor salonuna gitmek zorunda değilsiniz. Sadece yürüyüş yapmak son derece yardımcı olabilir.
Yorgunluğu hafifletmenin diğer yolları arasında gün içinde kısa şekerlemeler veya dinlenme molaları (30 dakikadan az), düzenli bir uyku-uyanma programına bağlı kalmak, protein içeren dengeli bir beslenme ve her gün 8 ila 10 bardak su içmek sayılabilir.
Yorgunluk bazen aneminin (vücuda oksijen taşımak için çok az kırmızı kan hücresine sahip olmanın) bir belirtisi olabilir ve bu da kemoterapiden kaynaklanabilir. Aşırı yorgunluk, nefes darlığı veya baş dönmesi yaşarsanız , kanser tedavisi gördüğünüz sağlık merkezleriyle irtibata geçmelisiniz. Bu altta yatan durumu tedavi etmek, yorgunluğunuzu hafifletmeye yardımcı olabilir.
2. Bulantı ve Kusmayı Bastırmak İçin İlaç Alın
Kemoterapinin en yaygın ve korkulan etkilerinden biri mide bulantısı ve kusmadır. Ancak bu kadar korkmanıza gerek olmayabilir. Gelişen tedavi yöntemleriyle artık bulantı ve kusmayı çok iyi kontrol edebilir ve hatta çoğu durumda, sorunu bile ortadan kaldırabiliriz.
Bulantı önleyici bir ilaç almanın yanı sıra, günde birkaç küçük öğün (üç büyük öğün yerine) yiyerek, yağlı veya baharatlı yiyeceklerden kaçınarak ve yemekten sonra bir saat başınızı yüksekte tutarak kemoterapi kaynaklı mide bulantısını gidermeye yardımcı olabilirsiniz. Araştırmalar akupunktur ve gevşeme tekniklerinin (derin nefes alma, müzik dinleme, meditasyon, kitap okuma) kemoterapi ile ilişkili mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabildiğini göstermiştir. Ayrıca bitkisel ilaçların kullanımı ile mide bulantısını azaltabilirsiniz.
3. Saç Dökülmesini En Aza İndirmek İçin Bir Soğutma Kapağı Kullanmayı Düşünün
Bazı kemoterapi ilaçları saç köklerindeki hücreleri öldürerek saçınızın incelmesine veya bazı durumlarda tamamen dökülmesine neden olur. Kemoterapi tedaviniz saç dökülmesine neden olabilecek ilaçları içeriyorsa, tedavi sırasında bir soğutma başlığı takmanın riskinizi düşürmeye yardımcı olup olmayacağı konusunda sağlık merkezinizle iletişime geçin.
Ayrıca tedavi sırasında ve sonrasında saçınıza ekstra nazik davranarak saç dökülmesini en aza indirebilirsiniz. Fırça yerine geniş dişli bir tarak kullanın, çok fazla çekmekten ve şekillendirmekten (saç kurutma makinesi kullanımı vs.) kaçının ve kimyasal işlemlere ara verin.
4. Ağız Yaralarını Buz Parçasıyla Yenin
Kemoterapi ilaçları bazen ağızdaki sağlıklı hücrelere zarar verir ve bu da ağzınızda veya dudaklarınızda küçük, genellikle ağrılı yaralara neden olabilir. Sorunu önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak tedavi sırasında buz parçaları emmek riskinizi azaltabilir.
Ağzınızdaki ağrılar devam ediyorsa, özellikle yemeyi ve içmeyi zorlaştırıyorsa, doktorunuzdan daha güçlü bir ağrı giderici veya topikal bir ilaç isteyebilirsiniz.
5. Enfeksiyonu Önlemek İçin Ellerinizi Sık Sık Yıkayın
Kemoterapi, kemik iliği tarafından üretilen beyaz kan hücrelerinin sayısını azaltarak bağışıklık fonksiyonunu baskılayabilir. Bu hücreler, viral ve bakteriyel istilacıları savuşturmada önemli bir rol oynar.
Tedavi sırasında ve sonrasında hastaların bağışıklık fonksiyonları azalacağından dolayı, el yıkama konusunda ekstra tedbirli olması gerekmektedir. Yemekten önce ve sonra ve gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunmadan önce ellerinizi yıkamanız önerilir ve ayrıca dışarıdayken ellerinizi temizlemek için alkol bazlı bir el dezenfektanı bulundurmalısınız. Ateş, öksürük veya ishal gibi herhangi bir enfeksiyon belirtisi yaşarsanız, tedavi olduğunuz tedavi merkeziyle hemen iletişime geçmelisiniz. Bir enfeksiyon ne kadar erken tespit edilirse, tedavisi o kadar kolay olur.
